„Special Operations Command – Komanduwannja sił spiecialnych opieracij – KSSO (Dowództwo Sił Operacji Specjalnych). Utworzone w 2015 roku na Ukrainie.
W chwili rozpadu Związku Sowieckiego Ukraina miała cztery brygady Specnazu. W 2008 roku powołano przypominający SOCOM Zarząd Operacji Specjalnych (Uprawlinije sił spiecialnych operacij), któremu teoretycznie miały podlegać całe siły specjalne ukraińskich Wojsk Lądowych i Marynarki Wojennej, jednakże w wyniku wewnętrznych rozgrywek politycznych poszczególne rodzaje sił zbrojnych praktycznie zachowały dowodzenie. W tym samym czasie utworzono 140. Centrum Specjalnego Przeznaczenia (140. Cientr spiecialnogo poroznaczennja). Służący w nim żołnierze zostali przeszkoleni na wzór 10. Samodzielnego Oddziału Wydzielonego Specnazu, który stworzył w ukraińskich siłach zbrojnych podwaliny wzorowanych na siłach specjalnych Stanów Zjednoczonych zasad prowadzenia niekonwencjonalnych działań wojennych.
Specnaz Marynarki Wojennej stworzył podstawy antyterrorystycznego 73. Centrum Morskiego Operacji Specjalnych (73.morskij cientr spiecialnych opieracij). Stało się ono jednostką głównie przeznaczoną do wykonywania zadań specjalnych na lądzie, a jego dawny morski charakter stał się nieaktualny, ponieważ utraciło ono swoje miniaturowe okręty podwodne i zaprzestało szkolenia nurków. Doświadczenie zdobyte w trwającej wojnie z separatystami spowodowały zastąpienie w 2015 roku Zarządu Operacji Specjalnych Dowództwem Sił Operacji Specjalnych, któremu podporządkowano wszystkie ukraińskie jednostki tego typu.
Tylko jedna jednostka podlegała nadal Ministerstwu Spraw Wewnętrznych – Antyterrorystyczny Pododdział „A” lub „Alfa”, jednostka interwencyjna Służby Bezpieczeństwa Ukrainy. Obecnie nosi ona nazwę Antyterrorystyczne Centrum przy Służbie Bezpieczeństwa Ukrainy.
W pierwszych latach XXI wieku ukraińskie siły specjalne brały ograniczony udział w operacjach NATO i ONZ w Afganistanie i Iraku, występowały także jako siły pokojowe w Kosowie.
(…)
W 2014 roku ukraiński Specnaz był na pierwszej linii walki z wspieranymi przez Rosję separatystami w rejonie Donbasu i Ługańśka. Okazał się szczególnie przydatny przy zabezpieczaniu obiektów o największym znaczeniu strategicznym. Jedną z najważniejszych operacji byłskrytydesant ześmigłowców, przeprowadzony przez 8. Samodzielny Pułk Specnazu na zagrożone lotnisko w Krematorsku, okrążone przez separatystów. Specnaz prowadził obronę lotniska aż do odblokowania go miesiąc później.
Bohatersko bronił także lotniska cywilnego w Doniecku, skrycie przerzucając na nie wzmocnioną kompanię Specnazu, która wspólnie z garstką ukraińskich spadochroniarzy skutecznie obroniła port lotniczy przed szturmem rosyjskich „ochotników” (prawdopodobnie rosyjskiego Specnazu, działającego w trybie „zielonych ludzików”).
(…)
NATO prowadzi teraz szkolenie kadry instruktorskiej Specnazu pod patronatem Połączonej Wielonarodowej Grupy Szkoleniowej – Ukraina. Obecnie istnieją tylko dwa połączone pułki Specnazu Wojsk Lądowych, a także 73.Centrum Morskie Operacji Specjalnych, które obok działań antyterrorystycznych ponownie zajęło się działaniami morskimi. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych dysponuje także pewną liczbą regionalnych policyjnych jednostek specjalnych, przypominających rosyjskie Oddziały Mobilne Specjalnego Przeznaczenia (Otriad Mobilnyj Osobogo Naznaczenija – OMON).
(…)
Oddziały ukraińskiego Specnazu, podobnie jak rosyjskie, składają się z dwóch kompanii liczących po42 ludzi, które są podzielone na trzy czternastoosobowe grupy i wspierane przez pluton transportowy wyposażony w lekkie pojazdy. Jeśli chodzi o broń i wyposażenie, nadal ulubioną bronią jest pochodzący jeszcze z czasów sowieckich pistolet automatyczny Stieczkina APS z tłumikiem. Niektóre wyposażone są w oświetlenie taktyczne i chwyt przedni. Równie popularny jest krajowej produkcji Fort-17.”
Powyższe fragmenty pochodzą z książki napisanej przez Leigh Neville -„Elita. Współczesne siły specjalne od A do Z”.
26 czerwca 2021 roku Dowództwo SSO Ukrainy poinformowało, że 3 Pułk Specjalny SSO dostał pozytywną ocenę podczas pierwszego etapu tzw. NATO Evaluation. To proces, który ma umożliwić jednostce podejmowanie działań w ramach Sił Odpowiedzi NATO. Przygotowujący się do niego Ukraińcy byli szkoleni i oceniani przez żołnierzy z wojsk specjalnych państw NATO, także z Polski. W ramach pierwszego etapu certyfikacji pozytywnie oceniono m.in. zdolności jednostki do przerzutu wojsk i wyposażenia, tworzenia bazy operacyjnej, planowania i prowadzenia pełnego spektrum operacji specjalnych.
Od tego czasu trwały przygotowania do kolejnego etapu certyfikacji. Na początku 2022 roku 3 Pułk miał stać się drugą ukraińską jednostką specjalną, która będzie mogła brać udział w działaniach wojsk NATO. Taki status ma już, od 2019 roku, 140 Centrum Operacji Specjalnych Sił Operacji Specjalnych Ukrainy.
Doszło jednak do zbrojnej napaści Rosji na Ukrainę i siły specjalne zostały zaangażowane w likwidację kluczowych celów. 2 marca SSO opublikowało kouminkat skierowany do artylerii rosyjskiej:
„Gratulujemy – po tym, jak zbombardowaliście nasze spokojne miasta, naszych krewnych, dzieci, bliskich – wy, robaczki, staliście się naszym celem numer jeden.
Strzelacie do celów, których nie widzicie. Nie widzicie małych dzieci, starców, domów, przedszkoli, szkół i szpitali – to wszystko są tylko cele… Ale uwierzcie nam: nigdy nie będzie wam łatwiej, śmiecie. Mamy już informacje o was… Teraz nie będzie więcej schwytanych rosyjskich artylerzystów. Ani miłosierdzia, ani +proszę, nie zabijaj, poddaję się+
Zadzwoń do mamy po raz ostatni. Powiedz, że wkrótce umrzesz, szakalu.
Nie jesteśmy śmiercią, jesteśmy gorsi!”
Podobną odezwę tym razem jednak skierowaną do SSO Ukrainy 11 marca wygłosił generał dywzji Gregorij Galagan:
„To już oczywiste: każdy rosyjski żołnierz wie gdzie idzie i po co. Każdy z nich jest winny zbrodni przeciwko narodowi Ukrainy. Dobrze wiedzą kogo dokładnie bombardują i bezlitośnie strzelają. Nie obchodzi ich kogo zabiją: dziecko, kobietę, starca. Głównym rozkazem dla nich jest usunięcie nas wszystkich z powierzchni ziemi. To jest sens istnienia Rosji.
Apeluję do wszystkich żołnierzy SSO Ukrainy. Okrucieństwo wroga nigdy nie może być wybaczone. Walczcie dalej! Zniszczćcie najeźdźców z całą wściekłością, do której jesteśmy zdolni.
Za każdą łzę i za każdą kroplę ukraińskiej krwi!
Bracia, wiecie co robić!”
Więcej o ukraińskich siłach specjalnych na stronie – https://sof.mil.gov.ua
