18 maja 1944 r polskie wojska wkraczają na teren klasztoru na wzgórzu Monte Cassino, wywieszając na jego ruinach polską flagę, a w południe plut. Emil Czech odgrywa na jego terenie hejnał mariacki. Swój udział w zwycięstwie miała 1. Samodzielna Kompania Commando, której tradycje dziedziczą żołnierze Zespołu Bojowego B z Jednostki Wojskowej Komandosów.
Pierwsze uderzenie alianckie na Monte Cassino, które rozpoczyna się 17 stycznia 1944 r zostaje odparte. Podczas drugiego, (operacja „Avenger”) 15 lutego 1944 r, klasztor nie zostaje zdobyty, a wskutek nalotów bombowców przestaje istnieć. Trzecia operacja zwana „Dickens” również zakończyła się fiaskiem aliantów. Czwarte uderzenie było określane jako misja ostatniej szansy. Rozpoczyna się z 11 na 12 maja 1944 r. od zmasowanego ostrzału pozycji niemieckiej przez prawie 2000 dział. W tym samym czasie toczy się najbardziej zawzięta walka na „Widmie” z udziałem 1. Samodzielnej Kompanii Commando.
Ataki polskich żołnierzy znacznie nadwyrężyły spójność obrony niemieckiej. W obliczu okrążenia, feldmarszałek Kesselring w nocy z 17 na 18 maja wydaje rozkaz odwrotu. 18 maja 1944 r polskie wojska wkraczają na teren klasztoru, wywieszając na jego ruinach polską flagę, a w południe plut. Emil Czech odgrywa na jego terenie hejnał mariacki. Kilka dni później wojska alianckie przełamują linię Gustawa.
W czasie walk o Monte Cassino zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych. Straty 1. Samodzielnej Kompanii Commando w walkach w rejonie Monte Cassino wyniosły 52 rannych i 2 zabitych.
Na miejscowym cmentarzu umieszczono napis: „Przechodniu powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni jej służbie”.
Chrzest bojowy
1. Samodzielna Kompania Commando dowodzona przez kpt. Władysława Smrokowskiego, jako pierwsza z jednostek polskich wylądowała na terenie Włoch i jako pierwsza stoczyła zwycięską bitwę w drodze do Ojczyzny. Szlak bojowy tego elitarnego w historii Wojska Polskiego oddziału wiódł przez walki nad rzekami Sangro i Garigliano, w bitwie o Monte Cassino i Ankonę oraz po reorganizacji jako 2. Batalionu Komandosów Zmotoryzowanych w bitwie o Bolonię. A swój chrzest bojowy przeszła w bitwie w małym górskim Pescopennataro.
To właśnie tam w 2019 roku odsłonięto tablicę ufundowaną przez fundację „Wspieram cicho i skutecznie” a poświęconą bohaterskiej obronie prowadzonej przez 80 polskich komandosów. Tablicę odsłonił gen. bryg. dr Sławomir Drumowicz, dowódca wojsk specjalnych oraz profesor historii Antonio Arduino, który jako mały chłopiec był świadkiem tamtych wydarzeń.
W uroczystości wzięli udział m.in. przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, delegacje Karabinierów oraz Police Municipale. Rekonstruktorzy z GRH „Commando” zaprezentowali się z repliką sztandaru kompanii oraz w battle dresach (nazwa munduru noszonego wówczas przez żołnierzy Wielkiej Brytanii, gdzie jednostka Commando została sformowana).
źródło: JWK, Polska Zbrojna
kolor na zdjęciu głównym – Mikołaj Kaczmarek
