Historia polskich Wojsk Specjalnych nie rozpoczęła się dziś, ani wczoraj. Więcej – nie powstały w tym wieku. Współczesne Wojska Specjalne czerpią z wieloletniej tradycji obejmującej okres od odzyskania niepodległości w 1918 roku, przez dwudziestolecie wojenne, oddziały dywersyjne działające w czasie drugiej wojny światowej i powojenne 1 Batalion Szturmowy z Dziwnowa oraz kompanie specjalne – 62 z Bolesławca, 56 ze Szczecina oraz 48 z Krakowa.
W roku 1993 coraz głośniej mówiono o konieczności rozwoju sił specjalnych. Pomysł ten jednak nigdy nie wszedł w fazę realizacji. 8 listopada 1993 roku zarządzeniem szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego rozwiązano wszystkie polskie pododdziały specjalne, a 1 Batalion Szturmowy przeformowano w 1 Pułk Specjalny i przeniesiono do Lublińca.
Przez okres kolejnych 14 lat istniejące jak i formujące się nowe jednostki wojsk specjalnych rozwijały się nierównomiernie. Były porozrzucane w różnych strukturach i na różnych szczeblach dowodzenia Sił Zbrojnych, a także poza ich strukturami. Powstała w 1975 roku morska jednostka specjalna o nazwie Wydział Płetwonurków (później Formoza) funkcjonowała w strukturze Marynarki Wojennej i podlegała bezpośrednio dowódcy 3 Flotylli MW. Powstały na bazie 1 Batalionu Szturmowego 1 Pułk Specjalny w Lublińcu został umiejscowiony w strukturze Wojsk Lądowych, a Jednostka Specjalna GROM do 1999 pozostawała w strukturze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Ta sytuacja nie pozwalała na wypracowanie jednej wspólnej wizji i spójnego programu szkolenia oraz rozwoju jednostek specjalnych. Przełomem był rok 2007.
Przełom
1 stycznia 2007 roku rozpoczyna funkcjonowanie Dowództwo Wojsk Specjalnych. Niespełna pół roku później Wojska Specjalne otrzymują status odrębnego Rodzaju Sił Zbrojnych stając się czwartym RSZ obok Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych i Marynarki Wojennej. Wreszcie z końcem roku 2007 w bezpośrednie podporządkowanie DWS zostały przekazane istniejące wówczas w Wojsku Polskim jednostki specjalne – Jednostka Wojskowa GROM, 1 Pułk Specjalny Komandosów (dzisiejsza JWK) oraz Morska Jednostka Działań Specjalnych (dzisiejsza FORMOZA).
Kolejne lata to kolejne kamienie milowe w rozwoju współczesnych Wojsk Specjalnych. 2 grudnia 2008 roku została utworzona Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych (dzisiejsza Jednostka NIL), a 3 miesiące później, 19 lutego 2009 roku Minister Obrony Narodowej Bogdan Klich i Sekretarz Obrony USA Robert Gates podpisali umowę o współpracy polskich i amerykańskich sił specjalnych.
2011 – przełomowy rok
Kolejnym przełomowym rokiem dla współczesnych Wojsk Specjalnych był rok 2011. 30 czerwca tego roku w Gliwicach na bazie tamtejszego Oddziału Specjalnego Żandarmerii Wojskowej sformowano Jednostkę Wojskową AGAT. Z kolei 1 października doszło do trzech zmian w nazewnictwie jednostek podlegających Dowództwu Wojsk Specjalnych. I tak Morska Jednostka Działań Specjalnych zmieniła nazwę na Jednostka Wojskowa FORMOZA, 1 Pułk Specjalny Komandosów przemianowano na Jednostkę Wojskową Komandosów, a Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia zmieniła nazwę na Jednostka Wojskowa NIL. To także w 2011 roku w składzie Sił Powietrznych utworzono 7 Eskadrę Działań Specjalnych, która stacjonuje w 33 Bazie Lotnictwa Transportowego w Powidzu.
Rok 2013 przyniósł kolejne warte wspomnienia wydarzenia. W styczniu tego roku ówczesny dowódca Jednostki Wojskowej FORMOZA, kmdr Dariusz Wichniarek jako pierwszy Polak został wyznaczony na stanowisko szefa sztabu Dowództwa Komponentu Operacji Specjalnych NATO w Afganistanie. Z kolei w listopadzie w czasie ćwiczeń Cobra-13 Dowództwo Wojsk Specjalnych otrzymało certyfikację do planowania i dowodzenia operacjami specjalnymi w układzie sojuszniczym. W końcu wraz z końcem 2013 roku Polska otrzymała status tzw. „państwa ramowego” według standardów NATO w dziedzinie operacji specjalnych. Co oznaczało zdolność do wystawienia Sojuszniczego Komponentu Operacji Specjalnych i dowodzenia sojuszniczymi operacjami sił specjalnych. Wszystko to po to, aby z końcem tegoż roku zlikwidować DWS.
Zmiany zmiany
Przyroda nie znosi próżni, więc na skutek reformy kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP w miejsce Dowództwa Wojsk Specjalnych z dniem pierwszego stycznia 2014 roku powołano Dowództwo Sił Specjalnych(DSS). To z kolei podporządkowano pod nowo powstałe Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych (DG RSZ). Na tym jednak zabawa się nie skończyła. Jeszcze w styczniu Jednostki Wojsk Specjalnych przekazano w bezpośrednie podporządkowanie Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, a DSS do Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych (DO RSZ) i przemianowano na Centrum Operacji Specjalnych – Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych (COS-DKWS).
W połowie lipca 2015 roku COS-DKWS wraca w podporządkowanie Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, a wraz z końcem tego miesiąca wracają w podporządkowanie COS-DKWS także Jednostki Wojsk Specjalnych. Wreszcie 3 sierpnia 2015 roku Centrum Operacji Specjalnych – Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych przeformowano w dzisiejsze Dowództwo Komponentu Wojsk Specjalnych i podporządkowano bezpośrednio Dowódcy Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych.
źródło: DKWS
zdjęcia: ś.p. Sebastian Kinasiewicz (Combat Camera Poland) oraz dziwnow.pl
