W tym roku obchodzimy 70 rocznicę śmierci gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „NILA”, twórcy i pierwszego dowódcy Kedywu KG AK. Z tej okazji 23 lutego w Jednostce Wojskowej NIL odbył uroczysty apel, a dzień później w Krakowie i Warszawie miały miejsce główne uroczystości rocznicowe.
Obchody w NILu
Jednostka Wojskowa 4724 powstała 2 grudnia 2008 roku jako Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych. Pół roku później, 25 czerwca 2009 decyzją Ministra Obrony Narodowej otrzymała imię gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „NILA”. Z dniem 1 października 2011 roku Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych przeformowana została do nowego etatu i otrzymała nazwę Jednostka Wojskowa NIL.
23 lutego 2023 r. w Jednostce odbył się uroczysty apel w przededniu 70. rocznicy śmierci patrona gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”. Po podniesieniu flagi państwowej i odegraniu hymnu odczytano rozkaz okolicznościowy, a pod pomnikiem, generała złożono kwiaty.
Uroczystości w Krakowie
Rano kilkadziesiąt osób zebrało się pod tablicą pamięci umieszczoną na budynku przy ul. Lubicz 32 w Krakowie. Tutaj w 1895 r. urodził się August Emil Fieldorf. Po krótkiej modlitwie i złożeniu kwiatów zgromadzeni przeszli na pobliską ul. Topolową 22 do szkoły podstawowej nr 3. Przyszły generał był uczniem tej placówki w latach 1901-1905. W 2018 r. w budynku odsłonięto tablicę pamiątkową, ufundowaną przez krakowski #IPN, wmurowaną z inicjatywy rodziców dzieci, nauczycieli oraz rodziny „Nila”. Pod tablicą złożono kwiaty.
Uroczystości w Warszawie
Główne uroczystości państwowe odbyły się pod tablicą upamiętniającą zamordowanych w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie.
– Gdyby żył w wolnej Polsce, dostąpiłby najwyższych honorów. W Polsce zniewolonej przez Sowietów, zamiast honoru i chwały, spotkały go cierpienie i śmierć. Zamiast generalskiego munduru, więzienne łachmany. (…) Z tych, którzy go aresztowali, przesłuchiwali i wieszali nikt nigdy nie poniósł kary przed sądem wolnej Polski. Za to każdy z nich, zupełnie inaczej niż ofiara, ma swój grób w Polsce, Izraelu, Wielkiej Brytanii. Od 70 lat polski bohater gen. Fieldorf swojego grobu wciąż nie ma. Nadejdzie jednak taki dzień, że grób panu generałowi usypią własnymi rękoma wdzięczni rodacy. Ci, którzy dostąpili honoru poszukiwania jego szczątków, mówią: Jesteśmy blisko, panie generale! – mówił do zebranych zastępca prezesa IPN dr Krzysztof Szwagrzyk, który kieruje pionem poszukiwań i identyfikacji.
Odczytano także okolicznościowe listy Prezydent RP i marszałek Sejmu. W imieniu Andrzeja Dudy minister Wojciech Kolarski zapalił znicz w miejscu stracenia gen. Fieldorfa.
August Emil Fieldorf „Nil”
Urodził się w 1895 r. Mając 17 lat wstąpił do Związku Strzeleckiego. W 1914 r. zgłosił się na ochotnika do Legionów Polskich i wyruszył na front rosyjski. Podczas I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej przeszedł długi szlak bojowy. Po wojnie, w odrodzonej RP, pozostał w wojsku.
Walczył w kampanii wrześniowej 1939 r. Po klęsce zdołał dotrzeć do Francji, a po jej upadku do Anglii. We wrześniu 1940 r., jako emisariusz Rządu na Uchodźstwie, przedostał się do okupowanej przez Niemców Warszawy i rozpoczął działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej, a potem w Armii Krajowej. Od 1942 r. organizował Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej AK i nadzorował walkę bieżącą. W ostatnich miesiącach działalności AK pełnił również funkcję zastępcy jej dowódcy, gen. Leopolda Okulickiego.
Po aresztowaniu przez NKWD, nierozpoznany, w latach 1945-1947 był więziony w sowieckich łagrach na Uralu. Ponownie aresztowany po powrocie do Polski, został poddany brutalnemu śledztwu, ale do końca zachował nieugiętą postawę.
Gen. August Emil Fieldorf „Nil” był najwyższym rangą żołnierzem AK, który padł ofiarą zbrodni sądowej okresu stalinowskiego. Komuniści powiesili go 24 lutego 1953 r. w więzieniu mokotowskim. Ciało pogrzebano w nieznanym miejscu, być może na Łączce pod murami cmentarza wojskowego na Powązkach. W 1958 r. Generalna Prokuratura umorzyła postępowanie karne wobec generała z powodu braku dowodów winy, ale dopiero w 1989 r., po 36 latach od jego śmierci, postanowieniem prokuratora generalnego PRL gen. „Nil” został w pełni zrehabilitowany. Jego symboliczny grób znajduje się na kwaterze „Ł” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.
Więcej o Generale i obchodach znajdziecie na stronie Instytutu Pamięci Narodowej.
Fot. Janusz Ślęzak / IPN, Sławek Kasper / IPN, MŻWiWP
źródło: IPN
